Tháng Chạp gõ cửa, đưa ta lên rẻo cao Mộc Châu, nơi sắc màu văn hóa của người H'Mông rực rỡ, quyện hòa trong tiết trời se lạnh và mùi thơm nồng của cánh đồng lúa nương. Tết của người H'Mông không trùng với Tết Nguyên Đán của người Kinh, mà bắt đầu từ cuối tháng 11 âm lịch, kéo dài cả tháng trời. Đó là thời khắc thiêng liêng để đồng bào gói trọn tinh hoa, chắt chiu yêu thương và sum họp bên mái ấm gia đình.
Thời điểm tổ chức Tết của người H'Mông Mộc Châu
Khi tháng 11 âm lịch khép lại, Tết của người H'Mông mở ra với tiếng cười nói rộn rã, tiếng khèn vang vọng khắp núi rừng. Đặc biệt, từ ngày 30/11 âm lịch, không gian các bản làng trở nên nhộn nhịp với những nghi lễ truyền thống đón Tết. Nhiều đôi uyên ương cũng nên duyên từ đây, khi các trò chơi giao duyên đậm đà sắc thái dân tộc diễn ra khắp nơi. Tết của người H'Mông không chỉ là dịp để sum họp gia đình, mà còn là mùa lễ hội kéo dài với nhiều hoạt động phong phú, nối dài qua Rằm tháng Giêng.
Chuẩn bị đón Tết – Nét đẹp của bản sắc văn hóa
Từ cuối tháng 11 âm lịch, các gia đình H'Mông bắt đầu chuẩn bị đón Tết. Phụ nữ tất bật hoàn thiện những bộ váy áo truyền thống rực rỡ, trong khi đàn ông lo việc mua sắm, chuẩn bị cho những bữa cơm sum vầy ngày Tết. Một điều đặc biệt là người H'Mông luôn dành thời gian dọn dẹp nhà cửa, cắm cành tre xanh lá trên bàn thờ tổ tiên để cầu mong năm mới bình an. Họ còn chuẩn bị kỹ lưỡng từng chi tiết, từ việc rửa sạch công cụ lao động cho đến việc làm bánh dày – loại bánh không thể thiếu trong mỗi mâm cỗ ngày Tết.
Hoạt động truyền thống trong ngày Tết
Người H'Mông không đón Giao thừa theo cách thông thường, mà tính thời khắc linh thiêng qua tiếng gà gáy đầu tiên trong đêm 30 Tết. Cả gia đình quây quần bên bếp lửa, cùng nhau ôn lại những câu chuyện của một năm đã qua. Trong những ngày đầu năm mới, đàn ông H'Mông đảm nhiệm mọi việc từ nấu ăn đến chăm sóc gia súc, thay phụ nữ để giữ trọn phong tục truyền thống.
Các trò chơi dân gian cũng là nét đặc trưng của Tết H'Mông, từ ném quả pao, đánh tu lu cho đến nhảy khèn, nhảy sạp. Đây cũng là thời điểm các đôi trai gái tìm hiểu nhau qua trò chơi giao duyên như ném quả vải – một nét đặc sắc giúp kết nối tình cảm lứa đôi.
Điều kiêng kỵ và quan niệm may mắn trong ngày Tết
Người H'Mông có những điều kiêng kỵ trong Tết như không được giẫm lên bếp lò hay thổi lửa trong 3 ngày đầu năm. Đặc biệt, bánh dày là biểu tượng thiêng liêng của mặt trăng và mặt trời, vì vậy kiêng ăn bánh dày nướng trong những ngày Tết để tránh vận xui.
Ngoài ra, những ngày đầu năm, nếu gia chủ bán được một vật gì đó, họ tin rằng sẽ buôn bán thuận lợi suốt năm. Một điều thú vị là vào mồng 7, mồng 8 Tết, nhiều gia đình sẽ tìm mua một con bò đang có chửa để nuôi, mong muốn của cải sinh sôi, tươi tốt.
Khám phá Mộc Châu trong dịp Tết cổ truyền
Đến Mộc Châu vào dịp Tết của người H'Mông, du khách không chỉ được thưởng thức những món ăn ngon như bánh dày, rượu cần, mà còn được đắm mình trong những khung cảnh mùa xuân rực rỡ. Những bộ váy áo sặc sỡ hòa quyện cùng sắc hoa đào, hoa mận và tiếng khèn, tiếng sáo rộn ràng, tạo nên một bức tranh văn hóa sống động, đầy màu sắc.
Đó là một hành trình không chỉ khám phá Tết mà còn là cơ hội để cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp văn hóa truyền thống của người H'Mông, một dân tộc luôn giữ vững những giá trị tinh thần quý báu qua bao thế hệ.